​​

‘Samen voor ons eigen’

Uitkomst Dutch Creative Council 18 mei 2017

Op weg naar een creatief ecosysteem

Creatie en exploitatie gaan hand in hand en samen optrekken is van groot belang voor een verdere professionalisering van de creatieve industrie. Dit concludeert de Dutch Creative Council. Zijn oproep aan de sector: investeer in elkaar, zoek sectorbrede samenwerking op en vergroot het verdienvermogen. De Council roept een nieuw kabinet op de creatieve industrie opnieuw een duidelijke plaats te geven binnen het cultuur- en bedrijvenbeleid gezien haar bewezen innovatiekracht.

Onze samenleving in transformatie is gebaat bij creativiteit en verbeeldingskracht. Daar zijn de meeste mensen het wel over eens. Afgelopen jaren heeft de creatieve industrie zichzelf als (top)sector, zowel nationaal als internationaal, op de kaart gezet en laten zien hoe cruciaal creativiteit is voor een veerkrachtig economisch en maatschappelijk klimaat. Denk aan grote internationale creatieve evenementen als de Dutch Design Week (Eindhoven), Amsterdam Dance Event (Amsterdam), Internationale Architectuur Biënnale (Rotterdam) en de kracht van ‘ontwerpgerichte innovatie’ voor maatschappelijke opgaven. De ontwikkeling van een stad als Rotterdam is niet voor te stellen zonder de vormgevende kracht van de Nederlandse architectuur. Creatieve bedrijven dragen bovendien bij aan een aantrekkelijk vestigingsklimaat, voor alle inwoners en bedrijven uit binnen- en buitenland.

“Creativiteit is geen bijzaak, maar een noodzaak.”

Met het oog op de nieuwe kabinetsperiode en de ambitie van de creatieve industrie om in 2020 de meest creatieve economie van Europa te zijn, is het van belang dat het kabinet deze ambitie blijft steunen, maar ook aandacht te hebben voor de eigen gelederen. Een gezonde creatieve industrie begint bij een sterke basis. Dat vraagt om een goed georganiseerde sector waarin creatief eigenaarschap, verantwoordelijkheid, sectorbrede samenwerking en onderlinge solidariteit speerpunten zouden moeten zijn. Regionale samenwerking en sterke brancheverenigingen zijn daarbij van belang.

Creatie, organisatie én exploitatie
Ondanks de enorme diversiteit aan creatieve bedrijvigheid, zowel in type als schaalniveau (van zzp’ers tot midden- en grootbedrijf) zal gezamenlijk optrekken de komende jaren van wezenlijk belang zijn voor de verdere volwassenwording van de sector. Willen we dat de economische, culturele én maatschappelijke waarde(n) die wij creëren economisch ook ten goede komt aan onszelf, dan zullen we ook deze waarde meer naar ons toe moeten trekken door verantwoordelijkheid en risico te durven nemen. Sterke en internationaal succesvolle creatieve spelers uit Nederland als Philips Design, Armada Music en Guerilla Games hebben tijdens de Council-meeting dit mooi laten zien.

“Wat we maken en hoe we onszelf organiseren zijn twee kanten van dezelfde medaille.”

Dit begint bij meer kennis en scholing op het gebied van creatief ondernemerschap, zowel op juridisch als zakelijk gebied. Nog te vaak geven we de economische exploitatie en organisatie van onze creativiteit uit handen en leunen we te veel op ‘fixed prices’ of ‘uurtje-factuur’. Wettelijke bescherming in de vorm van intellectueel eigendom wordt nu in het creatief MKB vaak om pragmatische redenen weggegeven, opschaling en distributie van creatieve producten en diensten vaak overgelaten aan (internationale) opdrachtgevers en digitale platformen (denk aan Spotify, Netflix en iTunes).

De Council constateert dat creatie en exploitatie geen gescheiden domeinen zijn. Ze gaan hand in hand. Dat besef is groeiende, zoals blijkt uit een initiatief als Business School for Creatives. Wat we maken en hoe we onszelf organiseren zijn twee kanten van dezelfde medaille. In plaats van de financiële zaken uit te besteden, zouden we als creatieve industrie de komende jaren dan ook meer moet investeren in het aanleggen van een eigen organisatorische en financiële infrastructuur. Ook de Raad voor Cultuur en de SER onderstreepten recentelijk in hun adviesrapport ‘Passie gewaardeerd’ (2017) aan de sector een grotere nadruk te leggen op het vergroten van het eigen verdienvermogen.

Creatieve professionals zijn gebaat bij enige vorm van routine op het gebied van intellectueel eigendom, licenties en beschikbaarheid van creatief durfkapitaal. Digitale platformen of eigen netwerken voor opschaling zouden hierbij een stap in de juiste richting zijn. Hiervoor kan de creatieve industrie aansluiting zoeken bij initiatieven als Startup Delta en incubators. Ook zouden we meer oog moeten hebben voor hybride business-modellen, waarin ‘open source’ producten en/of diensten tegen betaling kunnen worden uitgebreid met extra hulpmiddelen en ‘gesloten’ applicaties.

Ook een meer proactieve houding richting potentiële partners buiten de creatieve sector is daarbij meer dan wenselijk. Denk aan een architect en een producent van materialen die samen een joint venture aangaan en aan serious-gameontwikkelaars voor trainingsdoeleinden, die mede-eigenaar van het IP blijven en daarmee bewust een IP-portfolio opbouwen.

Op weg naar een creatief ecosysteem
Of het nu gaat om scholing, onderzoek, infrastructuur of verdienvermogen, de maatschappelijke slagkracht van onze sector zal in toekomst mede bepaald worden door de mate waarin we in staat zijn om alle onderdelen goed met elkaar te laten interacteren en resoneren, van elkaar te leren en kennis uit te wisselen.

“Juist door gezamenlijk op te trekken, de krachten te bundelen én dit goed te coördineren, worden we er individueel allemaal beter van.”

Dit betekent dat we onszelf niet meer moeten gaan zien als een verzameling losstaande entiteiten, maar als creatief ecosysteem waarin we eerder onze onderlinge vervlochtenheid benadrukken in plaats van de verschillen. Niet omdat dit een mooi idee is, maar vooral omdat het zowel op economisch als creatief gebied slim is. Of het nu gaat om een creatief product, dienst of product-dienstcombinatie, creatieve ondernemers varen wel bij een heel ecosysteem van creatieve productie, van idee tot gebruik, dat goed samenwerkt. Creative professionals, producenten, distributeurs, agenten en financiers, maar ook overheden, belangenbehartigers en eindgebruikers zullen moeten leren denken en doen in systemen, zonder daarbij de menselijke maat uit het oog te verliezen.

Producten en/of diensten komen nu eenmaal niet in isolatie of uit een lineair proces (waardeketen) tot stand, maar zijn het resultaat van co-creatie tussen consumenten, creatieve individuen en bedrijven. Het bevorderen van een innovatieve mentaliteit, ruimte voor experiment, fieldlabs, publiek-private onderzoeksprojecten, en multidisciplinaire learning communities rond concrete vraagstukken zorgen hiervoor. Alle relevante stakeholders dienen hierbij actief te worden betrokken.

‘Samen voor ons eigen’, zongen Van Kooten en de Bie ooit. Een ogenschijnlijke tegenstelling, die misschien wel helemaal geen tegenstelling is. Juist door gezamenlijk op te trekken, de krachten te bundelen én dit goed coördineren, worden we individueel allemaal beter. Laten we dit als creatieve industrie omarmen. Creatie, organisatie én exploitatie. Bewust bouwen aan creatieve ecosystemen. Zo versterken we de creatieve industrie en zetten we stappen op weg naar de meest creatieve economie van Europa.

Dit opiniestuk is gebaseerd op de bijeenkomst van de Dutch Creative Council van 18 mei 2017 in de ADAM toren te Amsterdam over ‘The Power of Creative Ownership, Creating Impact, Capturing Value’. De middag stond in het teken van het vergroten van de positieve impact van de creatieve industrie, waaronder mode, architectuur, (digital) design, muziek, gaming, film en meer. Hoe vergroot je de economische en maatschappelijke waarde van creativiteit? En hoe zorg je ervoor dat die waarde óók ten goede komt aan de creatieve sector zelf?